Medeni Hukuk Ders Notu - 2. Dönem

MEDENİ HUKUK DERS NOTU[1] 20.02.14

Kanunlar; emredici, tanımlayıcı, tamamlayıcı ve yorumlayıcı olabilir.

·      Şufa hakkı bağışlarda bulunmamaktadır.

·      Asgari geçimini sağlayamıyorsa; altsoy üstsoy ve kardeşe nafaka zorunluluğu bulunmaktadır.

·      Vesayet altındakinin ikamet yeri; vesayet makamı bulunduğu yer

·      Velayet altındakinin ikamet yeri; velisinin yeri

·      Hukukumuzda genel örf adet olup da yasalarda bulunmayan iki müessese; ortakçılık ve yarıcılıktır. (Bizim köydeki sistem.)

Kanun Boşluğu

-       Kanunda düzenleme gerekirken olmama durumu

-       Hakim doldurur

-       Örf adet ile doldurur

Hukuk Boşluğu

-       Hem kanunda, hem örf adette düzenleme olmaması durumu

-       Hakim doldurur

-       Hakim, kanunkoyucu gibi davranıp VEYA kıyas ile doldurur.

Yokluk: sözleşmenin kurucu unsurlarında eksiklik olmasıdır.

Butlan (Kesin Hükümsüzlük):

-       Kanunun emredici hükümlerine aykırılık

-       Ahlaka aykırılık

-       Kişilik haklarına aykırlık

-       Edimin başlangıçtaki imkansızlığı

-       Kamu düzenine aykırılık à Bu 5 tanesi, kanunda sayılanlardır.

-       Şekle aykırılık

-       Elverişsizlik à bu 2si kanun’da sayılmamıştır.

·      Başlangıçtaki aykırılık ile ilgili soru geliyor. Özellikle parça borçlarında söz konusu

·      Sonraki imkansızlık ikiye ayrılır; KUSURSUZ VE KUSURLU

·      KUSURLU; Borçlu ifadan sorumludur ve zararı da tazmin eder.

·      KUSURSUZ; Kusur olmadan ifa imkansız hale gelmişse sözleşme ilişkisi sona erer, edimler ifa edilemez.

*** ŞEKLE AYKIRILIK; taşınmaz satımı tapuda yapılır, noterde yapılmışsa geçersiz olması. Eğer taraflar isterse noterde yapılan kesin hükümsüzdür. Noterde yapılan kesin hükümsüz bir taşınmaz satımı; taşınmaz satış vaadine dönüştürülebilir.

ASKIDA GEÇERSİZLİK  (tek taraflı bağlamazlık, eksiklik) :  Bir hukukuki işlemin etkinlik  unsurlarında geçersizlik vardır. Sözleşme kurulmuştur fakat hüküm ve sonuçlarını doğurmaz. Etkinlik unsurları tamamlanırsa  geçerli hale döner. Tamamlanmazsa, hüküm ve sonuçlarını doğurmaz.

Hazırlanan vasiyetnemanin uygulanması için kişinin ölmesi gerekir. Etkinlik unsuru ölümdür. Sınırlı  ehliyetsizlerde, yasal temsilci onayı olmadan yapılan sözleşme askıda geçersizdir. Etkinlik unsuru, icazet vermezse kesin hükümsüzlüktür. (esene sor bu cümleyi)

** İptal edilebilirlik: Sözleşme başta geçerli olmasına ragmen; Belirli sebeplerle sözleşmenin geçersiz hale getirilmesidir. (Hata, hile, tehdit ve gabin)

DÜRÜSTLÜK KURALI

 Mk madde 2 > herkes haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getiririken (ifa ederken) dürüstlük kuralına uymak zorundadır. Ahlak kuralından hukuk kuralına dönüşmüştür.

·      Hak kazanırken dürüstlük kuralı kullanılmaz. Kazanılmış hakları  kullanırken istifade edilir. kanunda tanımı yoktur. Hakim, önüne gelen olayda dürüstlük kuralına uygun davranılıp davranılmadığını resen gözetir. En son başvurulacak yol olmalıdır.

Dürüstlük kuralının uygulama alanı

1)   Hukuki işlemşn kurulması: İradenin icab mı yoksa icaba davet mi oldugu dürüstlük kuralına göre belirlenir.

2)   Hukuki işlemi yorumlanması:

3)   Hukuki işlemin tamamlanması: Taraflarca aksi kararlaştırılmadığı müddetçe uygulanan kurallardır. Örneğin ;Temel edimde uyuşulmuş, yan edimde uyuşulmamış veya açık renk ve çok değerli ipek  kumaşın kirli gazete kağıdına sarılması dürüstlük kuralına aykırıdır. (yan edim bakımından)

* Çelişki yasağı: Bir kimsenin karşı tarafta oluşturduğu güvene aykırı davranmasıdır.

4)   Hukuki işlemin tahvili:  Bakınız (esene sor)

5)   Sözleşme öncesi sorumluluk: sözleşme öncesi görüşmeler devam ederken biri zarar görürse diğeri dürüslük kuralına  göre diğer tarafın zararını ödemeli

6)   Hukuki işlemin değişen şartlara uyarlanması: (Emprevizyon ilkesi) Önceden öngörülemeyen taraflardan kaynaklanmayan olanganüstü değişimlerin meydana gelmesi sonucu borçlunun edimini ifa etmesi ondan beklenemez hale gelmişse yani ekonomik yıkımına yol açacaksa hakime başvurarak sözleşmeyi değişen şartlara uyarlanması talep edilebilir. Ama  esas olan ahde  vefadır.

7)   Kanunun yorumlanmasında

8)   Kanuna karşı hilenin önlenmesinde

9)   Yan yükümlülüklerin  belirlenmesinde sözleşme ile kararlaştırılan asli edimin yerimin yerine getirlmesine yardımcı olan edimlerdir.

·      Bir kimse dürüstlük kuralına aykırı davranırsa  ( sor )

·      Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.

ASLİ EDİM

·      Mülkiyete geçirilecek mal + bedel = satım

·      Kullanımı geçirilecek mal + bedel = kira

·      Kullanımı geçirilecek mal + bedel yok = ariyet (kullanım ödüncü)

·      Mülkiyeti geçirilecek mal + bedel yok = bağış

YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ  eşit değildir yan yükümlülük

Asli yükümlülük ve yan edim yükümlülüğü için dava açılabilir. Fakat yan yükümlülük (bildilendirme yükümlülüğü) zarar doğmadığı sürece dava edilmez.

İYİ NİYET

·      Hakların kazanılmasında söz konusu olur. Iyi niyet: Bir hukuki işlemdeki aksaklığı veya eksikliği bilmemek  veya (gerekli dikkat ve özeni gösterse  bile) bilebilecek durumda olmamaktır.

·      Kanunda açıkça hükme bağlandıgı  hallerde uygulanabilir.

·      Iyi niyet bir karinedir (adi karine). Bir kimse karineye dayanıyorsa dayanan bunu ispat etmekle yükümlü olmayıp karşı taraf bu karinenin aksini ispat etmelidir. (Bildiğini veya bilebilecek oldugunu  ispat etmeli)

·      Temsilci varsa her ikisinde de iyi niyet aranır.

·      Iyi niyet kural olarak  işlemn yapıldığı anda aranır.

İYİNİYET

a) Taşınmazlarda                                                            

·      Olagan zaman aşımı ile mülkiyetin kazanılması

·      Tapu siciline güven ilkesi

b) Taşınırlarda

1)Sahibinin elinden rıza ile çıkan şeyler

2)Sahibinin elinden rıza dışı çıkan şeyler

·      Para ve hamiline yazılı senet

·      Pazar, açık arttırma, benzeri eşya satılan yerden alınması

·      Diğer şeyler

İYİ NİYETİN UYGULANDIĞI HALLER

·      Aile hukukunda

·      Eşya hukukunda

·      Borçlar hukukunda

A)   Aile hukukunda iyiniyet

Bir kimse evli iken başka biri ile de evlenirse,  evlendiği kişi iyiniyetli ise ve aralarındaki evlilik sona ermeden ilk evlilik bir şekilde sona ererse ikinci evlilik geçerli olur.

B)   Borçlar hukukunda iyiniyet

B, A’ dan  5 bin tl  alacağını C ‘ ye temlik etmiş fakat A ‘ ya bildirmemiştir. A iyi niyetli ise B ye yaptıgı ödeme ile borcundan kurtulur.

C)   Eşya hukukunda iyi niyet

Önce ilk elden çıkışın rıza ile mi yoksa  rıza dışımı oldugu belirle. Rıza ile elden çıkmışsa alan  emin sıfatı ile zilyettir. Emin sıfatı ile zilyetten ayni hak kazanılması korunmuştur. Klasik örnek; Kuru temizlemeci

·      İşlem yapılır yapılmaz mülkiyet vs. ayni hak kazanılır.

Rıza dışı haller à  Hırsızlık, gasp, unutma ve kaybetme. Bunların dışındaki haller rıza ile elden çıkmadır.  Rıza ile elden çıkmışsa alan kişi emin sıfatı ile zilyettir. Emin sıfatı  ile zilyetten ayni hak kazanımı tam olarak korunmuştur. Alıcı, 3. Kişi iyiniyetli ise eşyayı aldığı anda ayni hak kazanır

       * Rıza dışı elden çıkışlarda 3. Kişi iyiniyetli olsa bile mülkiyet hakkını kural olarak kazanamaz.

Malın sahibi olan A dan B eşyayı çaldı. Daha sonra C ye satmıştır. Burada A nın elinden eşya rıza dışı çıktıgından  dolayı C iyi niyetli olsa dahi mülkiyet hakkını kazanamaz.

İstisna à

·      Para ve hamiline yazılı  senetler:Rıza dışı elden çıkmışsa 3. Kişi iyi niyetli ise bu  paranın  ve hamiline yazılı senedin maliki olur.

·      Pazardan , açık arttırmadan ve benzer eşya satılan yerlerden  alınan eşya bakımından kısmı bir koruma geçerlidir.  Örneğin ; A(iyi niyetli)  pazardan satın aldığı malın  bedeli kendisine ödenmek şartı ile malı  teslim etmekle yükümlüdür.

TAŞINIR DAVASI

Rıza dışı elden çıkan taşınırlar açılan bir davadır. Süresi 5 yıldır. (başlangıç anı rıza dışı çıkış tarihidir) Zilyetliğe dayalı olarak açılan bir davadır. Kötü niyetlilere karşı açılır.

Taşınır bir malın rıza dışı elden çıkması durumunda 3. Kişiye karşı taşınır davası 5 yıl içinde açılmadır.  (iyi niyetli 3. Kişiler içindir. Kötü niyetlilere karşı taşınır davası her zaman açılabilir.)

  EVLİLİĞİ SONA ERDİREN HALLER

1)   Ölüm, Gaiplik, ölüm karinesi, cinsiyet değiştirme

2)   Evliliğin hükümsüzlüğü

* Yokluk, mutlak butlan, nisbi butlan

3) Boşanma (Genel boşanma sebepleri)

·      Ölüm karinesi için mahkemeye başvurulmaz, süre yok o yerin en büyük mülki amirine bildiriler. Kayıt düşürülünce  evlilik sona erdirilmiş olur.

·      !!! Bir olayda bir tek kişi bile kurtulmuş olsa da ölüm karinesine karar verilemez.

·      Kurucu unsurlarında  sakatlık varsa  YOKLUK

·      Buradaki butlan, borçlar kanunundaki butlandan farklıdır. Borçlar kanunundaki butlanda dava ve zamanaşımı yoktur.

·      Buradaki mutlak butlan, kanunda sayılan bazı durumların varlığı  halinde evliliğin geçersiz sayılmasıdır. Evlilik butlan nedeniyle ortadan kaldırılıncaya dek; geçerli bir evliliğin tüm sonuçlarını doğurur.

 Mutlak Butlan Sebepleri : (numerus clasus)[2]

-       Eşlerden birinin önceki evliliği

-       Ayırt etme gücünden sürekli yoksunluk

-       Evliliğe engel olabilecek derecede akıl hastalığı

-       Yakın derecede hısımlık (mk129)

·      Evliliğin sona erdirilmesini; İlgili olan herkes ve cumhuriyet savcısı HERZAMAN talep edebilir.

NİSBİ BUTLAN HALLERİ

*** Bu konuda SINIRLI SAYI İLKESİ GEÇERLİ, 6 AYLIK SÜRE VAR

·      Ayırt etme gücünden sürekli yoksunluk

·      Irade sakatlığı hali

·      Yasal temsilcinin izninin alınmaması

·      HATA à evliliğin mahiyetinde, evlendiği kişinin kimliğinde, evlenilen kimsenin niteliğinde (esaslı hata olmalı, bu durumu bilseydim evlenmezdim diyebilmelidir. Evlilikte yukarıda sayılan 3 tür hataya düşülmesi; evliliği çekilmez hale getirmelidir) (yüz kızartıcı suç işlediğini bilmemek, sapıklık vs)

·      HİLE à Karşı tarafın namus ve onuru konusunda aldatılma (fuhuş yapan birinin namuslu diye tanıtılması), aldatılan kişi veya altsoyu tehlikeye düşürecek bir hastalığın gizlenmesi durumu (aids gibi)

BOŞANMA SEBEPLERİ (boşanmada süreler ile ilgili hususları bir bilene sorunuz, ben de bilmiyorum)

A)   ÖZEL SEBEPLER

i)              Zina

ii)             Cana kast, pek fena muamele, onur kırıcı davranış (bunda ve zinada, hakim kesinlikle boşamalı)

iii)           Terk

iv)           Haysiyetsiz yaşam sürme

v)             Suç işleme

B)   GENEL SEBEPLER

i)               Evlilik birliğinin temelden sarsılması (halk dilinde; şiddetli geçimsizlik)

ii)             Anlaşmalı boşanma

iii)           Evlilik birliğinin yeniden kurulamaması

Zina; hakimde kesin kanaat oluşturması yeterlidir. Kesin delil şart değil, kesin boşanma sebebidir. Hakimin takdir yetkisi yoktur. Af mümkündür.

Cana Kast; Eşin diğer eşin yemeğine zehir koyması, öldürücü olmasa bile cana kast vardır.

Pek fena muamele; Dövmek, odaya kilitlemek gibi

Onur kırıcı davranış; ağır hakaret etme gibi…

Haysiyetsiz hayat sürme; Az çok devamlılık olmalı (kumar alkol uyuşturucu

bağımlılığı gibi)


Terk ; Terk sebebiyle boşanmanın söz konusu olması için eşlerden birinin aile

hukukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi olması gereklidir. Haklı bir sebebi olan eş terkin sebebinin ortadan kalkması durumunda geri dönmelidir. Terk ten dolayı dava açılması için en az 4 ay geçmiş olması gereklidir. Terk sebebinin haksız olması gereklidir. 4 ayın sonunda ihtar çekilir İhtardan sonra en az 2 ay beklenmelidir. terkeden hala haksız durumundan dönmezse dava açılır. bu durumda hakimin boşanmaya karar vermesi ile ilgili takdir yetkisi yoktur.

Genel Boşanma Sebepleri;

à Evlilik birliğinin temelden sarsılması; Torba sebeptir, belirli bir sebep yoksa buna müracaat edilir.

à Anlaşmalı Boşanma; enaz 1 yıldır evli olunmalı ve taraflar bizzat dinlenilmeli, Çocukların durumu ve mal varlığının paylaşımı konularının oldugu bir protokol hazırlanmalı. Hakim, protokolü uygun bulmalı. Hakim yeni protokol yaparsa, taraflar onaylamalı. Yoksa boşanma olmaz.

à Evlilik birliğinin yeniden kurulamaması; boşanma davası açıldığında ayrılık kararı verilmiş. (1-3 yıllık ayrılık kararı). Bu karar verilmişse ve bu süre sonunda taraflar birleşemezse; ve taraflardan biri bu nedenle dava açarsa boşanma gerçekleştirilir. HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ YOKTUR.

à Akıl hastalığı da boşanma sebebidir. Evlendikten sonra ortaya çıkmalıdır. Akıl hastası olduğunu ve bunun iyileşmez bir hastalık olduğu resmi bir kurum tarafından raporlanmalıdır.

BOŞANMA SONUCU

Boşanma davası devam ederken tedbir nafakası karara bağlanabilir. dava

sonuçlanırsa yoksulluk ve iştirak nafakası verilir. yoksulluk nafakasını kusurlu olan taraf öder. Daha sonra nafakanın miktarının değiştirilmesi talep edilebilir.

---

[1] Katkılarından dolayı; Osman BOZDAĞ, Esen BABA ve Rabia Zeynep DOĞAN başta olmak üzere TÜM SINIF’a teşekkürler

[2] Nisbi butlan hallerinde dava süresi bu halin öğrenilmesinden itibaren 6 ay; mutlak butlan halinde ise süre 5 yıldır, 6 aylık nisbi butlan süresi 5 yıllık süreyi aşamaz. (her halükarda 5 yıl)