Milletlerarası Özel Hukuk Ders Notu

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK ders notu 16.02.14

TR’deki yabancılar ve Yabancı ülkedeki TR vatandaşlarının hukuki durumunu düzenleyen özel hukuk dalı.

Bir ülke içindeki TK ve ‘şeylerin’ devletle bağı vardır à tabiiyet à kişiyi devlete bağlayan hukuki olay…

Kimin vatandaş olacağına devlet karar verir. Bizde vatandaşlığa girmede kan ve toprak sistemi benimsenmiştir. Kural olarak kan sistemi vardır. Türkiye’de doğanlar için ‘vatansızlık’ mümkün değildir.

Vatandaşlık sosyal sözleşme midir? Hoca; değildir. çünkü bir kimsenin vatandaş olabilmesi için fiil ehliyeti gerekir. Bu fiil ehliyeti doğuştan kazanılamayacağı için, vatandaşlık da kazanılamaz.

4 evli olan bir kimsenin Türk vatandaşlığına geçmesi durumunda “eski evliliklerin geçerli olduğu” kabul edilir. peki çifte vatandaş olursa?

Nottebohm davası önemli!

17.02.14

5901 sk Vat. Kanunu, soybağının kurulmasının sonuçlarıyla ilgilenir. Nasıl kurulduğuyla ise, MK ilgilenir.

Vatandaşlığın aslen kazanılması: doğum anında ve doğum dolayısıyla kazanılmasıdır. Bizde kan esası prensibi mevcuttur, istisnai olarak toprak esası da mümkündür.

Evlilik dışı durumda;

Yabancı Baba, Türk anne à Çocuk Kendiliğinden vat. Kazanır

Yabancı anne, Türk baba à Nesep bağı kurulduğu takdirde doğumdan itibaren sonuç doğurarak çocuk vat kazanır.

Eşler arasında eşitlik prensibi vardır. Vatandaşlık konusunda eşler arasında bir fark yoktur.

Soybağının kurulması; 5718 sk m.16 à

(1) Soybağının kuruluşu, çocuğun doğum anındaki millî hukukuna, kurulamaması hâlinde çocuğun mutad meskeni hukukuna tâbidir. Soybağı bu hukuklara göre kurulamıyorsa, ananın veya babanın, çocuğun doğumu anındaki millî hukuklarına, bunlara göre kurulamaması hâlinde ana ve babanın, çocuğun doğumu anındaki müşterek mutad mesken hukukuna, buna göre de kurulamıyorsa çocuğun doğum yeri hukukuna tâbi olarak kurulur.

(2) Soybağı hangi hukuka göre kurulmuşsa iptali de o hukuka tâbidir.

Evlilik birliği dışında ise; tanıma mümkün, yoksa değil. Evli olan kişi biyolojik baba olmasa bile baba olduğu kabul edilir. Tanıma; babanın beyanıyla mümkün. Doğum anından itibaren etki gösterir. Çocuğun vat akzanma yaşının önemi yoktur. Doktrin; Ergin kişiye zorla vatandaşlık verilmemeli diyor.

Yurtdışında yaşayan ve 18den büyük ve doğum bildirimi yoksa; bakanlıkça inceleme yapılıp bilgilerin doğruluğu araştırılır. 18den küçük ve bildirim yoksa; dıştemsilciliğe bildirilir.

Anne baba belli olmadığı/vatansız/vatandaşlık kazanamayan kimse TR doğumlu[1] ise; Türk vatandaşı olur (toprak esası)

·      Aslen ve sonradan kazanılan vatandaşlık arasında fark bulunmamaktadır.

·      Ancak aslen kazandıktan sonra vatandaşlıktan çıkmışsa ÖZEL STATÜLÜ YABANCI olur.

 Vatandaşlık Kanununda vatandaşlığın kazanılması düzenlenmiştir.[2]

Vatandaşlık talebi, kişiye sıkısıkıya bağlı bir haktır. Çeşitli şartlara tabidir (dipnot 2’de mevcut)

24.02.14

Türk vatandaşlığının kazanılması

1)   Kişinin iradesi

2)   Entegre olabilmesi

3)   Yetkili makamın onayı (Bakanlar kurulu kararı)

Genel olarak vatandaşlığa alınma

1) Ehliyet şartı , kendi kanunlarına göre vatansız ise türk kanunlarına göre ( mümeyyiz olmalı)

2) İkamet şartı, geriye doğru kesintisiz 5 yıl ikamet etmeli 6 ayı aşmamak üzere türkiye dışında bulunabilir. (türkiyede yatırım yapmak, iş kurmak taşınmaz almak, türk vatandaşı ile evlenmek gibi  şartlar yerleşme niyetini ortaya koyar.

3) genel sağlık şartlarını tehlikeye atacak durumda olmamalıdır.

4) iyi ahlak sahibi olmak 

5) yeterince türkçe konuşabilmeleri

6) geçimini temin edecek gelir.

7) milli güvenlik ve ülke bütünlüğü aleyhine faliyet göstermemesi

8) önceki vatandaşlıktan ayrılma ( bakanlar kurulunun takdirine göre )

istisnai durumlar (vatandaşlıgın daha kolay alınması)

Milli güvenlik ve kamu düzenine engel oluşturabilecek bir durum oluşturmamak şartıyla şu şartlardakiler daha kolay vatandaşlıgı alabilir.

Sanayi tesis getiren, bilimsel kültürel, sporsal alanda olaganüstü katkıda bulunan yada bulunabilecek kişiler (ilgili oldugu bakanlıgın teklifi ile-sportif ise spor bakanlıgından gibi ) ile zorunlu olarak vatandaşlıga alınması gerektigi düşünülenler.  Ülkeye hizmet ön plandadır.

Vatandaşlıga alınması zaruri görülen kişiler (teklif iç işleri; karar, bakanlar kurulu)

Göçen olarak Kabul edilen kişiler) iskan kanununda düzenlenmiş.

Daha önce türk vatandaşı olup da vatandaşlık statüsünü kaybeden kişilerin tekrar vatandaş olabilmesi için Bakanlar kurulu kararı gereklidir. SORAR.

Tekrar kazanma vatandaşlık kanunu md. 15.

---

[1] Tr doğumludan kasıt; Tr sınırı, karasuları, havasahası, açık denizde tic gemisi, heryerde askeri gemi

[2]MADDE 10 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, bu Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz.

Başvuru için aranan şartlar
MADDE 11 – (1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;


a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,

b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,


c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,


ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,


d) İyi ahlak sahibi olmak,


e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,

f) Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,

g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak, şartları aranır.

(2) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda, yukarıda sayılan şartlarla birlikte, taşıdıkları devlet vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilir. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti Bakanlar Kurulunun yetkisindedir.

Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller
MADDE 12 – (1) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla

Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

a) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.

b) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.

c) Göçmen olarak kabul edilen kişiler.

Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması


MADDE 13 – (1) Millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla aşağıda belirtilen kişiler Türkiye'de ikamet etme süresine bakılmaksızın, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararıyla yeniden kazanabilirler.


a) Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler.


b) Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden 21 inci maddede öngörülen süre içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar.

Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması

MADDE 14 – (1) 29 uncu madde uyarınca Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Bakanlar Kurulu kararıyla, 34 üncü madde uyarınca Türk vatandaşlığını kaybedenler Bakanlık kararıyla, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.

İkamet ve sürelerin hesaplanması

MADDE 15 – (1) Bir yabancı için ikamet, Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye'de oturmaktır. Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam altı ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilir. Türkiye dışında geçirilen süreler bu Kanunda öngörülen ikamet süreleri içinde değerlendirilir.

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması


MADDE 16 – (1) Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;

a) Aile birliği içinde yaşama,


b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,


c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.

(2) Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.

(3) Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.

Türk vatandaşlığının evlat edinilme ile kazanılması

MADDE 17 – (1) Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir